Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Bir önceki bölümün son cümlesi aslında dikkat edilmesi gereken ilk hususu belirlemiş oldu. Hangi kapsamda ve hangi seviyede olursa olsun, dalış faaliyetleri uygun eğitimi gerektirir. Bu, trimiks dalışlar için de geçerlidir. Her ne kadar önceleri teknik ve sanayi işlerinde kullanılıyor olsa da günümüzde trimiks artık rekreasyon amaçlı dalışlarda da kullanılabilmektedir ve rekreasyon amaçlıtrimiks dalış eğitimleri belli standartlarda düzenlenmektedir.
Bunlara örnek olarak IANTD, DSAT ve BSAC gibi kuruluşları örnek gösterebiliriz. Ülkemizde henüz bu konuda bir eğitim standardı olmayıp, karışım gazlarla yapılan dalışlar TSSF’nin yönetmeliklerinde sadece tanım olarak geçmekte ve herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. 30 m (eğitim amaçlı 42 m) geçilmediği sürece nitroks ve trimiks gibi karışımlarla dalış yapılabileceği yorumlanabilir.13 Daha derin dalışlar yapılabilmesi için Profesyonel Sualtı Adamları Yönetmeliği kapsamına giren bir eğitim alınması gerekmektedir.
İdari yönleri kadar, donanım ve dalış bilgisi açısından da dikkat edilmesi gereken hususlara değinelim:
1. Donanım: Trimiks ile yapılan teknik ve derin dalışlarda kullanılan donanımın standartları ve kuşanma şekli normal hava ile yapılan dalışlardan farklılık gösterecektir. Hemen bunlarıinceleyelim:
a. Tüpler: Derinlik ve süre açısından kısıtlı olacak basınçatımsız dalışlarda, ortalama bir dalış için 12 litrelik tekli bir tüp sistemi yeterli olacaktır. Oysa daha derinlere ve daha uzun süre yapılacak olan bir dalışta gaz kullanımı artacağından muhtemelen 2×10 L ya da 2×15 L gibi hacimlerde çiftli tüp sistemlerine ihtiyaç olacaktır. Bunların bağlanması ve manifold/vana düzenlemesi vb. konular eğitimlerde anlatılmaktadır. b. Yüzerlilik Sistemi (BC): Çiftli tüp, evre ve basınçatım gaz tanklarının kullanımında klasik yelek tipi BC’lerdense sırttaki ağırlığı en aza indiren ve ön tarafta hareketkabiliyetini artıran kanat tipli sistemler tercih edilmektedir.Sırtlık + koşum + kanat (backplate + harness + wing)üçlüsünden oluşan bu sistemler, çeşitli yerlerine takılı olanD halkalar sayesinde pek çok tüp ve diğer teçhizatıüzerinizde kolayca taşımanızı sağlar. c. Regülatör: Normal dalışlara göre daha derin dalışlar yapılacağı düşünülürse regülatörün performansı ve güvenilirliği ön planda olacaktır. Bu itibarla piyasada bilinen yüksek performanslı cihazlara yönelmek doğru olacaktır. Genel bir öneri olarak DIN tipte regülatörlerin kullanımının yüksek basınç altında conta (o-ring) patlamasını daha fazla önleyeceği söylenebilir. Trimiks, evre ve basınçatım tüplerine bağlanmak üzere 2 ya da 3 adet regülatöre ihtiyaç duyacaksınıişin ucuz olduğunu düşünmeyin.) d. Diğer donanımda da bir takım değişiklikler önerilebilir ancak bu makalenin konusu dışındadır. Genel olarak, teknik dalışlarda donanım ve onu kuşanma konusunda en akılcı yöntem olarak WKPP projesi üyelerinin başlattığı DIR (Doing-It-Right) ekolünün önerdiği sistem örnek alınabilir.
1 Dalış Becerileri: Trimiks ve derin dalış bu spora yeni başlamış bir dalgıca önerilmez. Karışım ve derin dalışlarda dalgıcın yüzerlilik, yön bulma, ekipman idaresi gibi becerileri çok iyi bilmesi, dalış hastalıkları, basınçatım teorisi, panik ve acil durum yönetimi gibi konularda eğitilmiş olmasışarttır. Pek çok eğitim sistemi nitroks eğitimini trimiks ve teknik dalışeğitimleri için ön şart kabul etmektedir. Buna ek olarak kurtarma ve ilk yardım eğitimlerinin de faydalı olacağı bilinmelidir.
2 Dalış Eşi ve Organizasyon: Derin ve karışım gazlarla yapılan dalışlar normal dalışlara göre daha fazla risk içermektedir. Bu yüzden dalış eşinizin yeterliliği ve güvenilirliği inanılmaz önem kazanmaktadır. En az sizin kadar yetkin olması doğru olacaktır. Öte yandan böyle bir dalışı organize eden kuruluşun da bu konuda yeterli ve gerekli güvenlik önlemlerini (basınç odası, acil durum prosedürleri vb.) almış olması gerekmektedir. Bu koşulların olmadığıortamlarda trimiks ve derin dalışlar yapmaktan kaçınılmalıdır. Bu tarz dalışlarda dalış profili ve dalış planlaması hiç bir şekilde esnetilmemeli, noktasına virgülüne dokunmadan uygulanmalıdır.
3 Trimiksde Basınçatım: He gazının hafif olması ve çabuk soğurulması nedeniyle trimiks dalışlarında basınçatım derinlikleri ve süreleri çok önemlidir. ±30-50 santimetrelik bir tolerans oldukça düşük bir değerdir ve bu yüzdendir ki trimiks dalışı yapmak isteyen bir dalgıç, hangi derinlikte olursa olsun, karmaşık ekipman düzenekleriyle kusursuz yüzerliliğe sahip olmalıdır ve referans ipine tutunmaksızın basınçatım derinliğini koruyabilmelidir.
Yener Çeltikçi
Tel:+90-532-597 73 86
E-Mail: yener@fraterna.com
